Terapia lustrzana – Mirror box therapy

Mirror Box Therapy (tera­pia lustrzana) po raz pierw­szy opi­sana została przez V.S. Ramachandran’a i współ­pra­cow­ni­ków w 1995 roku. Jest to tera­pia wolna od leków, która jest coraz lepiej opi­sana w lite­ra­tu­rze medycz­nej. Polega ona na tym, że pacjent umiesz­cza “chorą” koń­czynę w “lustrza­nym pudełku”, a zdrową naprze­ciwko lustra. Widząc odbi­cie, pacjent otrzy­muje wizu­alne sprzę­że­nie zwrotne (visual feed­back), a mózg odczy­tuje je jako nor­mal­nie funk­cjo­nu­jącą koń­czynę. Pacjent oczy­wi­ście wie, że koń­czyna w lustrze to tylko odbi­cie, ale mózg pod­świa­do­mie odbiera je jako wła­sną część ciała (nawet jeżeli w rze­czy­wi­sto­ści jest ampu­to­wana). Mapy korowe zostają więc ponow­nie prze­mo­de­lo­wane. David Butler rów­nież zaczął zaj­mo­wać się tym tema­tem⁷ ⁹.

WSKAZANIA:

• Ból fan­to­mowy
• CRPS (zespół Sudecka)
• Udar mózgu
• Paraplegia

Ból fantomowy

Wielu pacjen­tów po ampu­ta­cji ma wra­że­nie “obec­no­ści” ampu­to­wa­nej koń­czyny. Często towa­rzy­szy temu ból. Ramachandran uważa, że takie odczu­cie może wyni­kać z tego, że za każ­dym razem kiedy pacjenci pró­bo­wali poru­szyć koń­czyną fan­to­mową otrzy­my­wali infor­ma­cję zwrotną, że koń­czyna nie poru­sza się. Mózg trak­to­wał ją więc jako pora­żoną. Właśnie w celu prze­zwy­cię­że­nia tego para­liżu Ramachandran opra­co­wał tzw. tera­pię lustrzaną. Kliniczna sku­tecz­ność metody wizu­al­nej infor­ma­cji zwrot­nej (MFV, z ang.: Mirror Visual Feedback) przy bólach fan­to­mo­wych została potwier­dzona w wielu bada­niach. Terapia może być sto­so­wana zarówno na koń­czy­nie gór­nej jak i dol­nej⁴ ⁷ ⁸.

CRPS

Ostatnie bada­nia nad tera­pią lustrzaną wyka­zują zna­czące zmniej­sze­nie bólu u pacjen­tów z CRPS. Chora koń­czyna jest cho­wana do pudełka, nato­miast poru­szana jest zdrowa. Mózg odbiera odbi­cie w lustrze jako bez­bo­le­sny ruch zaję­tej koń­czyny. Dochodzi w związku z tym do reor­ga­ni­za­cji kory czu­cio­wej. Wyniki suge­rują, że tera­pia lustrzana zmniej­sza ból i nie­peł­no­spraw­ność w okre­sie ostrym (<3 mie­siące), ale nie u pacjen­tów z prze­wle­kłą posta­cią CRPS⁵ ⁶ ⁷ ¹² [5, 6, 7, 12].

Udar mózgu

Pacjent obser­wuje w lustrze ruchy “zdro­wej” koń­czyny, zajęta koń­czyna jest scho­wana. Obserwacja pra­wi­dło­wego ruchu powo­duje pobu­dze­nie obszaru mózgu odpo­wie­dzial­nego zazwy­czaj za poru­sza­nie chorą koń­czyną. Badania dowo­dzą, że pacjenci po uda­rze mózgu, któ­rzy korzy­stali z tera­pii lustrza­nej prezen­to­wali znacz­nie więk­szą poprawę w zakre­sie moto­rycz­nej funk­cji ręki w sto­sunku do grupy porównaw­czej. Poprawa utrzy­my­wała się nawet 6 mie­sięcy po tera­pii¹ ⁷ ¹° ¹¹ .

Paraplegia

Terapia lustrzana może być rów­nież zasto­so­wana przy pro­ble­mach bila­te­ral­nych, np. u para­ple­gi­ków, któ­rzy czę­sto cier­pią z powodu bólu ośrod­ko­wego. Część ciała poni­żej uszko­dze­nia bywa odczu­wana jako bole­sna. Można w tym przy­padku umie­ścić lustro w gór­nej czę­ści tele­wi­zora, tak, że pacjent widzi odbi­cie gór­nej czę­ści ciała. Puszczany zostaje film, w taki spo­sób, że w dol­nej czę­ści tele­wi­zora widać od pasa w dół idą­cego czło­wieka. Mózg odbiera to jako wła­sny ruch dzięki czemu może dojść do zmniej­sze­nia bólu. Pisał o tym Lorimer Moseley w cza­so­pi­śmie “Pain” w 2007 roku.

Zobacz również

„Urazy stawu kolanowego. Leczenie zachowawcze i operacyjne” – recenzja monografii Bartłomieja Kacprzaka

1 rok temu

Recenzja książki pt. „Zaburzenia seksualne a fizjoterapia” pod redakcją naukową Małgorzaty Starzec-Proserpio

1 rok temu

TERAPIA LUSTRZANA A PLASTYCZNOŚĆ MÓZGU

Aby pod­czas tera­pii lustrza­nej w pełni wyko­rzy­stać zja­wi­sko pla­stycz­no­ści mózgu należy prze­strze­gać kilku zasad¹ ² ³ ⁷:

• Podczas tera­pii pacjent konieczne ma być skon­cen­tro­wany, musi zwra­cać uwagę na to co widzi i czuje. Dlatego wyko­ny­wane zada­nie ma być dla pacjenta ważne, powinno być zwią­zane z jego zain­te­re­so­wa­niami lub zawodem.
• Ważna jest duża ilość powtó­rzeń. Jest to waru­nek, aby doszło do reor­ga­ni­za­cji kory mózgowej.
• Jedna z sesji tera­peu­tycz­nych powinna odbyć się przed snem. W cza­sie snu mózg kon­so­li­duje nowo zdo­bytą wiedzę.

1. Hamzei F. (red.): Neurorehabilitacja oparta na dowo­dach nauko­wych. Wydanie I, Wrocław, MedPharm Polska, 2010.
2. Horst R.: Trening stra­te­gii moto­rycz­nych i PNF. Wydanie I, Kraków, Top School, 2010.
3. Lennon S., Stokes M.: Fizjoterapia w reha­bi­li­ta­cji neu­ro­lo­gicz­nej. Wydanie I, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2010.
4. Maclachlan M., McDonald D., Waloch J.: Mirror tre­at­ment of lower limb phan­tom pain: A case study. Disability and Rehabilitation, 2004, Vol. 26, No. 14/15, s.: 901?904.
5. McCabe C.S., Haigh R.C., Ring E.F.J., Halligan P.W., Wall P.D., Blake D.R.: A con­trol­led pilot study of the uti­lity of mir­ror visual feed­back in the tre­at­ment of com­plex regio­nal pain syn­drome (type 1). Rheumatology 2003; 42, s.:97?101.
6. Moseley G.L.: Graded Motor Imagery for patho­lo­gi­cal pain. Neurology 2006; 67, s.:2129 2134.
7. Ramachandran V.S.:  Plasticity and func­tio­nal reco­very in neu­ro­log. Clinical Medicine 2005, 5, nr 4 , s.: 368–73.
8. Rosen B., Lundborg G.: Training with a mir­ror in reha­bi­li­ta­tion of the hand. Scand J Plast Reconstr Surg Hand Surg, 2005, 39, s.: 104/108.
9. SCOTT LAFEE: V.S. RAMACHANDRAN IS CHAN­GING MINDS ABOUT THE BRAIN. W: HEADSTRONG [ON-LINE]. THE SAN DIEGO UNION-TRIBUNE, 2006-10-26. [DOSTĘP 2011-03-11].
10. Sharma N., Pomeroy V.M., Baron J-C.: Motor Imagery: A Backdoor to the Motor System After Stroke? Stroke 2006;37, s.:1941–1952.
11. Stevens J.A., Stoykov M.E.P.: USING MOTOR IMAGERY IN THE REHABILITATION OF HEMIPARESIS. Arch Phys Med Rehabil 2003, 84, s.:1090–2.
12. TICHELAAR Y.I.G., GEERTZEN J.H.B., KEIZER D., VAN WILGEN P.C.: Mirror box the­rapy added to cogni­tive beha­vio­ural the­rapy in three chro­nic com­plex regio­nal pain syn­drome type I patients: a pilot study. International Journal of Rehabilitation Research 2007, 30, s.:181?188.