Rugby na wózkach zostało wymyślone w 1977 roku przez grupę sportowców z porażeniem czterokończynowym. Sportowcy Ci chcieli znaleźć dla siebie sport w którym mogliby się realizować. Miał on być alternatywą dla koszykówki na wózkach w której wymagana jest sprawność w obrębie kończyn górnych. Rugby na wózkach zawiera pewne elementy koszykówki, piłki ręcznej i hokeja na lodzie. Podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Atlancie w roku 1996 zostało zaprezentowane jako dyscyplina pokazowa. Natomiast od Igrzysk w Sydney rugby stało się oficjalnienie dyscypliną paraolimpijską.
Zasady
Mecze rozgrywane są na boisku o wymiarach boiska do koszykówki. Gra się 4 na 4 (każda drużyna ma 8 zastępców na ławce rezerwowych) w formacie mixed, tzn. drużyny składają się z kobiet i mężczyzn. Ze względu na wymaganą siłę jest to sport zdominowany głównie przez mężczyzn. W składach drużyn występujących na paraolimpiadzie w Londynie znaleźć można tylko jedną kobietę na 96 zawodników. Jest to Kylie Grimes (24l.) występująca w drużynie Wielkiej Brytanii.
Celem gry jest przekroczenie linii bramkowej (ma ona 8 metrów szerokości), zawodnik może trzymać piłkę na kolanach. Do gry używa się piłki siatkowej. Kontakt między wózkami jest dozwolony, natomiast kontakt fizyczny jest zabroniony. Możliwe jest wyrywanie lub wybijanie piłki z rąk przeciwnika, nie można jednak uderzyć w ręce przeciwnika. Od kiedy zespół wejdzie w posiadanie piłki ma tylko 40 sekund na strzelenie bramki.
Przed linią bramkową znajduje się pole bramkowe o wymiarach 8×1,75m w którym może znajdować się maksymalnie 3 zawodników broniących, natomiast atakujący może przebywać w nim maksymalnie 10 sekund. Piłka musi być wprowadzona na połowę przeciwnika w ciągu 15 sekund, natomiast zawodnik musi kozłować piłkę raz na 10 sekund. To wszystko sprawia, że sport ten jest bardzo szybki i widowiskowy.
Mecz składa się z czterech 8 minutowych kwart, zegar zatrzymuje się podczas każdej przerwy w grze. W przypadku remisu rozgrywane są 3-minutowe dogrywki.
Sprzęt
Ważnym elementem rozgrywki jest sprzęt używany przez zawodników. Zawodnicy używają podgumowanych rękawic, które w przypadku słabszych zawodników są dodatkowo smarowane klejem w celu lepszej przyczepności do ciągów wózka i lepszego chwytania piłki. Wymagany również jest specjalny wózek. Ma on pochylone koła sprawiające, że jest stabilniejszy oraz specjalne osłony chroniące nogi i stopy zawodnika przed zgnieceniem.
Klasyfikacja zawodników
Dla wyrównania szans zawodnicy muszą być dobierani do drużyny według specjalnego klucza:
1A – poziom C5/6, zawodnicy z bardzo słabym m. trójgłowym ramienia (tricepsem): 0–3 w teście siły mięśniowej. Brak chwytu.
1B – poziom C6/7, zawodnicy z mocnym m. trójgłowym ramienia (tricepsem): 4–5 w teście siły mięśniowej. Brak chwytu.
1C – poziom C7, zawodnicy z mocnym m. trójgłowym ramienia (tricepsem): 4–5 w teście siły mięśniowej. Dobry chwyt.
[System klasyfikacji w RnW wywodzi się z medycznego systemu klasyfikacyjnego ISMGF/ISMWSF (International Stoke Mandeville Games Federation/International Stoke Mandeville Wheelchair Sport Federation)]
Klasy 1A, 1B, 1C zostały odpowiednio nazwane: 1pkt, 2 pkt, 3 pkt. Wprowadzono wartość 0,5 pkt, która stosowana jest dla zawodników funkcjonalnie znajdujących się “pomiędzy” klasami (czyli takim, którzy pomimo tego samego poziomu uszkodzenia rdzenia kręgowego mają na przykład lepszą stabilizację tułowia). W ten sposób ostatecznie istnieje 7 klas. Suma punktów zawodników na boisku nie może przekroczyć 8,0 [zawodnicy klasyfikowani są przez wyszkolonych klasyfikatorów na podstawie testów mięśniowych (Daniels’a & Worthingham’a) i funkcjonalnych oraz obserwacji podczas gry na boisku, według ustalonych procedur].
Londyn 2012
W Londynie rywalizowało 8 zespołów podzielonych na dwie grupy. Po dwa najlepsze zespoły awansują do półfinałów.
Grupa A | Grupa B |
Francja | Australia |
Japonia | Belgia |
USA | Kanada |
Wielka Brytania | Szwecja |
Na Igrzyska Paraolimpijskie kwalifikację otrzymuje gospodarz (wówczas Wielka Brytania), zwycięzca Mistrzostw Świata (USA), zwycięzca Mistrzostw Ameryk (Kanada), dwa najlepsze zespoły Mistrzostw Europy (Szwecja i Belgia), zwycięzca Mistrzostw Azji i Oceanii (Australia), dwa najwyżej notowane zespoły Światowego Rankingu (Japonia i Francja).
Rugby na Wózkach w Polsce
Do Polski Rugby na Wózkach (RnW) dotarło ze Szwecji za pośrednictwem Fundacji Aktywnej Rehabilitacji. Pierwsze tygodniowe szkolenie odbyło się w kwietniu 1997 roku w Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Spale. Poprowadził je Tomas Engblom, ówczesny zawodnik czołowej szwedzkiej drużny Nacka Pick Pack oraz kadry narodowej. Celem szkolenia była demonstracja zasad gry i wstępna ocena potencjału przyszłych zawodników. Na jesieni 2001 roku powstała Polska Liga Rugby na Wózkach (PLRnW), której celem jest wyłonienie Mistrza Ligi. Organizatorem ligi jest Fundacja Aktywnej Rehabilitacji.
RnW jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się grą zespołową dla osób niepełnosprawnych na świecie. Pod względem wielkości polska liga jest drugą w Europie. Więcej drużyn od nas mają tylko Niemcy.
W 2011 roku rozgrywki odbyły się w 3 sesjach zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Rugby na Wózkach IWRF z 1 października 2010. Zwyciężył zespół Flying Wings Rzeszów przed Balian Poznań i Four Kings I Warszawa.
Warto odnotować, że Polska Reprezentacja RnW na ostatnich Mistrzostwach Świata, które odbyły się w Vancouver w Kanadzie, zajęła wysokie 8 miejsce!
Nie tylko ja jestem pod wrażeniem tej dyscypliny. Wsłuchajcie się uważnie w słowa utworu “Hymn” zespołu Luxtorpeda. Zdjęcia pochodzą z koncertu w gdańskim Parlamencie oraz meczu Balian Poznań vs Jokers Bydgoszcz: