Rozstęp mięśni prostych brzucha (Diastesis Recti, DRA) lub zwiększona odległość między nimi (Increased Inter–Rectus Distance, IRD) jest powszechnym problemem dotykającym kobiety w ciąży i po porodzie. Brak dowodów dotyczących wpływu poszczególnych ćwiczeń na redukcję DRA przyczynił się do zwiększenia świadomości w zakresie profilaktyki, znalezienia czynników ryzyka przetrwałego rozstępu mięśni prostych brzucha.
Rozstęp mięśni prostych brzucha to nadmierne oddalenie brzuściów mięśni prostych od siebie. DRA może pojawić się na całej długości kresy białej, czyli od wyrostka mieczykowatego, aż po spojenie łonowe. Wraz ze wzrostem macicy, mięśnie proste brzucha wydłużają się, odchylają dobocznie, a rozpostarta pomiędzy nimi kresa biała ulega rozciągnięciu. Miejscem ulegających największemu rozszerzeniu mięśni prostych stanowi okolica pępka. W literaturze łatwo znaleźć normy odnoszące się do szerokości kresy na różnych jej odcinkach, ale z racji wielu rozbieżności między autorami, nadal trudno jednoznacznie stwierdzić, jakie parametry wyznaczają rozejście mięśni prostych brzucha. Dlatego słusznym byłoby nie tylko porównanie jej szerokości z ogólnie przyjętymi normami, ale także badanie jej szerokości u kobiety przed zajściem w ciążę, jak i po porodzie.
Najbardziej miarodajnym badaniem w celu wykrycia i oceny rozstępu mięśni prostych brzucha jest USG tkanek miękkich powłok brzusznych. Badanie to pozwala nie tylko na określenie szerokości kresy na całym jej odcinku, ale także ocenę jej ciągłości i grubości. Wykonując USG, warto także sprawdzić, jak zachowuje się kresa w trakcie napinania poszczególnych mięśni, czy parcia i kaszlu. Badaniem przesiewowym, które pacjent może wykonać w domu jest test, podczas którego pacjent leży na plecach z ugiętymi kolami i spontanicznie unosi głowę. W czasie wznosu głowy można zaobserwować wypuklanie się kresy, co będzie świadczyć o jej nadmiernym rozciągnięciu. Można też w trakcie tego testu ułożyć palce na przebiegu kresu i sprawdzać w poszczególnych miejscach, jaka jest szerokość kresy w trakcie napięcia mięśni prostych i w spoczynku. Jest to subiektywne badanie, z każdą podjętą próbą można uzyskać inny wynik. Objawem rozejścia mięśni prostych brzucha będzie także uwypuklanie się kresy w innych sytuacjach, kiedy dochodzi do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (kaszel, parcie w toalecie, wstawanie z łóżka).
Badania potwierdzają, że DRA wpływa na zmniejszenie integralności struktur jamy brzusznej oraz siły czynnościowej mięśni brzucha. Co mogłoby objawiać się także niestabilnością miednicy i bólem dolnego odcinka kręgosłupa. Osłabienie przedniej ściany brzucha może wpłynąć na pojawienie się problemów uroginekologicznych, tj. nietrzymanie moczu, czy obniżenie narządu rodnego. Udowodniono, iż nawet 60% kobiet, u których zdiagnozowano DRA, ma problem z podporową funkcją mięśni dna miednicy.
Rozstęp mięśni prostych brzucha może dotyczyć każdego, aczkolwiek najczęściej dotyka on kobiet w okresie okołoporodowym, z racji obciążeń biomechanicznych i hormonalnych jakim poddane jest ich ciało. Istnieje wiele czynników ryzyka, jak i przyczyn powstania DRA. Część z nich nie jest zależna od naszego postępowania, dotyczy to min.: genetycznych predyspozycji, wielkości dziecka, ciąży mnogiej, wielowodzia czy chorób towarzyszących. Natomiast dbając o to, by w czasie ciąży czy połogu, nie dochodziło do zwiększonego ciśnienia śródbrzusznego, można zminimalizować ryzyko wystąpienia czy przetrwania rozstępu mięśni prostych brzucha. W związku z tym, należałoby zwracać szczególną uwagę na ergonomię wykonywanych czynności w ciągu dnia w profilaktyce DRA. Polega to przede wszystkim na wyeliminowaniu złych nawyków w trakcie toalety, obciążających pozycji podczas karmienia i pielęgnowania dziecka, unikaniu intensywnych ćwiczeń oraz korekcji postawy.
Rehabilitacja DRA powinna zacząć się możliwie szybko po porodzie. Najlepiej wykorzystać okres połogu na pracę. Jest to czas, w którym zmiany w ciele zachodzą bardzo szybko, ciało podatne jest na działania i szybko adaptuje się do zmian, którym jest poddawane. Zachodzi to głównie za sprawą hormonów, które jeszcze oddziałują na tkanki miękkie. Należy jednak zauważyć, że rehabilitacja rozejścia mięśni prostych brzucha powinna rozpocząć się od znalezienia zaburzeń, które utrudniają regenerację powłok brzusznych po porodzie. Dlatego jest to proces złożony, który powinien być zindywidualizowany. Przede wszystkim należy uczulić pacjentkę na ergonomiczne wykonywanie czynności codziennych oraz skorygować wzorzec postawy. Ponadto istotne jest właściwe aktywowanie mięśni głębokich, dlatego w terapii należy zwrócić uwagę na prawidłowy wzorzec oddechowy i umiejętne używanie mięśni dna miednicy i mięśnia poprzecznego brzucha podczas aktywności, zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej (np. podnoszenie dziecka). W terapii nie powinno zabraknąć także technik normalizujących pracę trzewi. Zbyt duża ilość gazów, zaparcia, bóle mogą przyczynić się do częstych wzdęć, zwiększania ich objętości, co będzie znacząco wpływało na kondycję kresy białej.
Kobiety po porodzie pod presją społeczną, medialną, bardzo szybko podejmują aktywność fizyczną, często nieodpowiednią do stanu ich mięśni brzucha i dna miednicy.
Dla wielu kobiet bodźcem do zgłoszenia się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, jest powiększony brzuch po porodzie, który mimo redukcji masy ciała i podjętych ćwiczeń nie zniknął. Zazwyczaj jest to związane po prostu z osłabieniem mięśni głębokich i nieumiejętnym ich wzmacnianiem. Aczkolwiek u znacznej części tych pacjentek diagnozuje się rozstęp mięśni prostych brzucha. Niestety często jest to konsekwencja wykonywania zbyt obciążających ćwiczeń, nieadekwatnych do ich stanu po porodzie.
Istnieje mnóstwo programów ćwiczeń dla kobiet w ciąży i po porodzie, w internecie łatwo znaleźć zalecenia od fizjoterapeutów, trenerów dotyczących właściwego treningu dla kobiet w tym newralgicznym okresie. Aczkolwiek nadal istnieje bardzo niewiele badań dotyczących zmian w obrębie mięśni brzucha i dna miednicy w czasie okołoporodowym oraz efektów zalecanych ćwiczeń.
1. Spitznagle T, R van Dillen L. Prevalence of diastais recti abdominis in a urogynecological patient population. International Urogynecology Journal. 2007; 18, 3: 321-328.
2. Mota P, Pascoal A, Bo K. Diastasis Recti Abdominis in Pregnancy and Postpartum Period. Risk Factors, Functional Implications and Resolution. Current Women s Health Reviews. 2015; 11,1.
3. Mota P, Pascoal A, Bo K. Diastasis Recti During Pregnancy and Postpartum. Women’s Health and Biomechanics. 2018; 121:132.
![PZWL: Wiedza na wyciągnięcie ręki [Wykorzystaj Rabat]](https://blog.neoreh.pl/wp-content/uploads/2023/11/ArtykulSponsorowany-350x250.jpg)
