Hipermobilność to zaburzenie przejawiające się wyraźnym przesunięciem zakresu ruchów, co jest spowodowane nieprawidłową budową tkanki łącznej. Nie możemy wyeliminować schorzenia, ale możemy zminimalizować jego negatywne skutki. Na co zwrócić uwagę pacjentom ze zdiagnozowanym zespołem nadruchomości stawów?
Hipermobilność konstytucjonalna może być wrodzona lub nabyta. Jej negatywne skutki w narządzie ruchu mogą dawać objawy u osób młodych, dlatego tak ważna jest jej prawidłowa diagnoza już u dzieci. Objawy hipermobilności zwłaszcza u dzieci czy nastolatków mogą być traktowane jako atut – każdy chciałby się pochwalić niemalże akrobacyjnymi sztuczkami. Jednak w dorosłym życiu skutkuje to dokuczliwymi dolegliwościami bólowymi.
W trakcie badania fizjoterapeutycznego, bez względu z jaką dolegliwością przychodzi pacjent, warto sprawdzić, czy jest hipermobilny. O tym jak diagnozować hipermobilność przeczytasz w artykule: Jak rozpoznać hipermobilność? Skale diagnostyczne.
Chociaż nie jesteśmy w stanie wyleczyć schorzenia, ale możemy podpowiedzieć pacjentowi, co robić, aby dolegliwości nie były tak uciążliwe. Przedstawiamy kilka aspektów:
Życie zawodowe
Osoby z hipermobilnością powinny unikać takich zawodów, w których cały dzień spędzają w pozycji statycznej, np. praca przy biurku, przy taśmie produkcyjnej, w aucie czy autobusie, przy fotelu stomatologicznym, kosmetycznym czy przy maszynie do szycia, itd. Osoby hipermobilne charakteryzują się tym, że nie potrafią usiedzieć w jednym miejscu. Często mówi się o nich, że są „wiercipiętami”, w związku z czym spędzenie całego dnia w jednej pozycji jest bardzo obciążające dla ich stawów. Warto poinformować pacjenta, że w miarę możliwości powinien robić przerwy, zmieniać pozycję, poruszać się. To zmniejszy dolegliwości bólowe. Nietolerancja przeciążeń statycznych to objaw hipermobilności powodujący, że pacjent nie jest w stanie znaleźć sobie wygodnej siedzącej czy stojącej pozycji na dłużej niż kilka minut. Winne są temu nadmiernie wiotkie więzadła, których upośledzona funkcja stabilizacyjna w warunkach ruchu zastępowana jest przez układ mięśniowy, zaś w jednostajnej pozycji bezruchu zmuszają do zmiany pozycji.
Odpowiednia dieta
W trakcie wywiadu dopytajmy pacjenta o jego nawyki żywieniowe. Wydaje się to mało istotne w kwestii hipermobilności, ale nie jest tak do końca. Osoby z hipermobilnością powinny spożywać produkty bogate w witaminę E, C, D3, magnez, selen, cynk. Witamina E wykazuje korzystne oddziaływanie nie tylko na skórę, ale także na inne struktury kolagenowe. Mięśnie stanowią swoisty magazyn dla magnezu, z którego w ogromnych ilościach jest on pobierany przez organy ważniejsze, takie jak mózg, czy serce, więc dla samych mięśni zwykle niewiele zostaje. Magnez warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowego pod warunkiem dobrego „nasycenia” mięśni tym pierwiastkiem,
a w przypadku gdy mięśnie spełniają podwójną funkcję – zarówno ruchową, jak
i stabilizacyjną – jest kluczowe aby były w dobrej kondycji.
Zwróćmy uwagę na masę ciała pacjenta. Nadwaga nikomu nie jest wskazana, natomiast
w przypadku osoby z nadruchomością stawów szczególnie. W tym przypadku nadmierna masa ciała jest dodatkowym stałym obciążeniem statycznym i może prowadzić do przewlekłego przeciążenia organizmu, zespołu przewlekłego zmęczenia oraz nasilonych dolegliwości bólowych kręgosłupa oraz stawów.
Aktywność fizyczna
Sport jest ważnym elementem profilaktyki u osób z hipermobilnością, jednak musi być dopasowany do warunków. Osoby z nadruchomością stawów powinny unikać dyscyplin sportowych, które przyczyniają się do rozluźnienia stawów oraz poważnego uszkodzenia więzadeł i torebek stawowych. Przeciwwskazane jest uprawianie akrobatyki, gimnastyki, baletu, czyli tych dyscyplin, w których zwiększony zakres ruchomości wydaje się być atutem, ćwiczeń nadmiernie rozciągających – jogi, judo czy siatkówki.
Mimo to, warto zachęcać pacjenta do sportu. Odpowiednio dobrany rodzaj oraz stopień natężenia aktywności fizycznej zwiększa siłę mięśniową, stabilizuje stawy oraz kształtuje
u nich prawidłowy wzorzec ruchu. Polecane dyscypliny sportowe to: pływanie stylem zmiennym, jazda konna, jazda na rowerze, narciarstwo biegowe, pilates, nordic walking, ćwiczenia bazujące na wzmacnianiu mięśni stabilizujących kręgosłup oraz stawy obwodowe.
Metody terapii osób z hipermobilnością
Ponieważ nie jesteśmy w stanie walczyć z genami terapia osób z hipermobilnością sprowadza się do leczenia objawów. Wśród metod terapii wyróżnia się:
Kinezyterapię
Odpowiednio dobrane ćwiczenia mają na celu eliminację negatywnych wzorców ruchowych, poprawę wydolności mięśni, przywrócenie równowagi napięć mięśniowych, poprawienie czucia głębokiego, ustabilizowanie sylwetki. Nawyki wyrobione, podczas pracy
z fizjoterapeutą pozwolą pacjentom zastosować je w codziennym życiu.
Fizykoterapię
W niektórych przypadkach warto wspomóc się fizykoterapią, która zmniejsza dolegliwości bólowe pacjentów oraz ma działanie przeciwzapalne. Polecane są takie zabiegi jak: jonoforeza, prądy interferencyjne, emisja wiązek lasera, elektrostymulacja, nowoczesna termoterapia np. radiofrekwencja – która pozytywnie oddziałuje na włókna kolagenowe, krioterapia.
Niejednokrotnie terapię ciała należy wesprzeć terapią duszy. Pacjenci hipermobilni są zmęczeni i zrezygnowani z powodu odczuwanego bólu, niemożności całkowitego wyleczenia, braku zrozumienia zarówno przez najbliższych, jak i często przez specjalistów. Stanowi to dodatkowy czynnik stresowy, a stres potęguje odczucia bólowe, czyli powstaje mechanizm błędnego koła. Często zanim zostaną poprawnie zdiagnozowani przez wiele lat chodzą od specjalisty do specjalisty, którzy nie potrafią im pomóc. Wtedy znajduje zastosowanie psychoterapia, a nawet farmakoterapia.
1. Rozprawa doktorska “HIPERMOBILNOŚĆ KONSTYTUCJONALNA W ZESPOŁACH BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA – ANALIZA” J. Stodolna-Tukendorf – Wojskowy Instytut Medyczny 2009, Warszawa
2. Smolewska E., Brózik H., Stańczyk J.: Zespół nadmiernej wiotkości jako przyczyna bólów stawów u dzieci. Przegląd Pediatryczny 34(1) s.13-16, 2004.
3. Stodolna J., Stodolny J., Marczyński W.: Hipermobilność konstytucjonalna jako przyczyna zespołów bólowych narządu ruchu. Kwart Ortop 2;100-104, 2006.
4. Stodolna J. “Zespół hipermobilności konstytucjonalnej” cz. 2. w “Medycyna sportowa: część druga pod red. K. Klukowskiego, Biblioteka Medical Tribune Warszawa 2012
5. Stodolna-Tukendorf J. : “Zespół hipermobilności konstytucjonalnej” w “Wielka fizjoterapia” tom 3, pod red. Z. Śliwiński, A. Sieroń
![PZWL: Wiedza na wyciągnięcie ręki [Wykorzystaj Rabat]](https://blog.neoreh.pl/wp-content/uploads/2023/11/ArtykulSponsorowany-350x250.jpg)
