Skolioza (łac. scoliosis, z gr. skoliós – krzywy) – trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa (w płaszczyznach czołowej, strzałkowej i poprzecznej). Ponad 85% skolioz jest idiopatycznych, co oznacza, że nie znamy przyczyny, która doprowadziła do powstania tej wady postawy.
W latach 2005-2007 przeprowadzono w Bielsku-Białej badania przesiewowe w wyniku których stwierdzono, że 3500 dzieci w wieku 7-16 lat ma skoliozę znacznego stopnia. Od 2008 roku wdrożono program mający na celu zmniejszenie konsekwencji społecznych i zdrowotnych jakie niosą ze sobą boczne skrzywienia kręgosłupa.
Wady postawy stają się obecnie jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych. Współczesny styl życia – ograniczenie aktywności ruchowej lub jej całkowity brak, wadliwe ergonomicznie stanowiska do nauki i pracy oraz coraz większy procentowy odsetek czasu spędzanego w warunkach niekorzystnych dla naturalnego rozwoju naszego organizmu sprzyjają powstawaniu licznych dysfunkcji narządu ruchu. Dlatego tak ważne jest wykrycie wszelkich schorzeń wad postawy w wieku dziecięcym, kiedy to da się jeszcze je wyleczyć. Im wcześniej wykryjemy występowanie nieprawidłowości, tym skuteczniejsza będzie terapia.
Rodzice mają najwięcej okazji, aby obejrzeć dokładnie swoje dziecko. Dlatego bardzo istotne jest, aby włączyć ich w proces wykrywania wad postawy.
Do prostego badania kręgosłupa nie potrzebujemy żadnego sprzętu, musimy tylko wiedzieć na jakie elementy sylwetki należy zwrócić szczególną uwagę.
Polecamy stanąć dziecku w naturalnej pozycji w lekkim rozkroku, plecami do nas. U dziecka ze skoliozą możemy zaobserwować:
- Uniesienie łopatki
- Wystawanie łopatki
- Asymetryczne ustawienie barków
- Asymetrię trójkątów talii
- Asymetryczne ustawienie kolców biodrowych tylnych górnych (znajdują się one w miejscu “dołeczków” nad pośladkami w odległości ok 3 cm. od kręgosłupa)
Warto również wykonać test Adamsa: polecamy zrobić dziecku skłon w przód na prostych kolanach.
U dziecka ze skoliozą możemy zauważyć garb żebrowy i/lub wał lędźwiowy. Są one związane z rotacją kręgosłupa.
Test Thomasa – badanie wykrywające przykurcz zginaczy stawu biodrowego.
Badany leży na wznak, a badający zgina kończynę dolną, tak że kolano kieruje się do klatki piersiowej. Jeżeli udo kończyny leżącej uniesie się, to istnieje przykurcz biodra. Kąt, jaki tworzy oś uda z powierzchnią, na której leży badany, określa wielkość przykurczu.
Test ścienny Degi – celem badania jest wykrycie ograniczenia ruchomości w obrębie stawów ramienno-barkowych.
Badanemu poleca się przyjęcie pozycji siadu ugiętego tyłem (plecy przywierają do ściany), a następnie podniesienie ramion w górę. Jeśli nie jest on w stanie dotknąć płaszczyzny ściany, to kąt zawarty między ramionami i ścianą określa stopień przykurczu.
Test Elly – stwierdzający przykurcz mięśnia prostego uda.
Badany leżąc na brzuchu przyciąga piętę do pośladka ze stabilizacją miednicy. Norma: pięta dotyka pośladka.
Ocena normy długości dla m. czworobocznego lędźwi.
Pacjent wykonuje skłon boczny tułowia i przesuwa dłoń po bocznej stronie uda w kierunku kolana z kończyną górną wyprostowaną w stawie łokciowym. Za normę uznaje się dotknięcie palcami szpary stawu kolanowego.
Organizacja SOSORT (Society on Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment) opracowała międzynarodowe wytyczne dotyczące leczenia skolioz. Za najważniejszy element terapii uważają ćwiczenia czynne w skorygowanej pozycji kręgosłupa. Następnie poprzez dobór specjalistycznych technik należy doprowadzić do ustabilizowania korekcji. Ma to na celu między innymi zapobiec dysfunkcjom układu oddechowego, uchronić dziecko przed bólami kręgosłupa i poprawić sylwetkę.
W oparciu o wytyczne SOSORT, polscy naukowcy z Politechniki Gdańskiej stworzyli aparat SKOL-AS, czyli urządzenie wspomagające terapeutę w procesie korekcji skolioz. Dzięki systemowi pelot możliwe jest skorygowanie kręgosłupa w pozycji leżącej lub siedzącej (pozycja wyjściowa do ćwiczeń zależna jest od siły mięśni głębokich ćwiczącego). Dzięki wyrównaniu patologicznych krzywizn tkanki miękkie odzyskują swoją naturalną długość co stwarza optymalne warunki do ćwiczeń.
