Świadomość w zakresie czynników ryzyka udaru mózgu i styl życia oparty na wykluczeniu ich z codzienności jest skuteczną szansą na zapobieganie epizodom choroby wśród osób z nieprzebytym udarem oraz tych, którzy mają go za sobą.
Czynniki ryzyka można podzielić na niemodyfikowalne oraz te, które da się zmienić. Do głównych kwestii ściśle powiązanych z udarem niedokrwiennym, lecz na które nie ma wpływu można zaliczyć:
- wiek (częstość wystąpienia udaru podwajana z każdą kolejną dekadą),
- płeć (mężczyźni nieznacznie częściej),
- uwarunkowania etniczne (rasa negroidalna i Latynosi)
- czynniki genetyczne (ryzyko udaru wzrasta razem z pozytywnym wywiadem udaru rodziców),
- przebyty udar.
Natomiast niewłaściwe czynniki, które mogą ulec zmianie poprzez działania profilaktyczne, istotnie zmniejszające ryzyko udaru to:
- nadciśnienie tętnicze,
- migotanie przedsionków,
- zawał serca z istniejącym zakrzepem,
- zaburzenia w obrębie gospodarki węglowodanowej,
- nieprawidłowości w gospodarce lipidowej (miażdżyca),
- styl życia,
- stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych,
- terapia hormonalna,
- otyłość.
Niezwykle ważną rolę pełni modyfikacja stylu życia. Palenie papierosów przyczynia się do zwiększonego ciśnienia tętniczego, wzmaga agregację płytek krwi, obniża stężenie frakcji HDL (ang. High Density Lipoprotein, Lipoproteina Wysokiej Gęstości). Brak aktywności fizycznej jest sprawcą nadwagi, otyłości, powoduje nieprawidłowości gospodarki lipidowej i węglowodanowej, a także wzrost ciśnienia. Nadużywanie alkoholu prowadzi do krwotoków mózgowych, co więcej, powoduje liczne schorzenia na tle somatycznym i psychicznym. Nieprawidłowa dieta, bogata w sól, nasycone kwasy tłuszczowe, niedobory witamin z grupy B czy kwasu foliowego sprzyjają pojawieniu się nadciśnienia tętniczego i zaburzeń na tle lipidowym.
Czynniki ryzyka, które nie podlegają modyfikacji i wobec których niemożliwe jest zastosowanie działań prewencyjnych można jednak kontrolować. Mając na uwadze pojawienie się choroby w konkretnych populacjach, warto objąć je opieką medyczną pod kątem zaburzeń krążenia. A czynniki modyfikowalne? W myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć” należy uświadomić sobie, że zdrowie nie stanem który się przytrafia. To my sami na ten stan pracujemy, dlatego musimy go świadomie i odpowiedzialnie pielęgnować.
1. Błaszczyk B., Czernecki R., Prędota-Panecka H.: Profilaktyka pierwotna i wtórna udarów mózgu. Studia Medyczne 2008, 9: 71-75.
2. Rosińczuk J., Księżyc M., Kołtuniuk A., Kublik D.: Analiza stanu wiedzy w wybranych czynnikach ryzyka udaru mózgu wśród pacjentów po przebytym udarze mózgu. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia 2014, 3(2): 26-50.
3. Strepikowska A., Buciński A.: Udar mózgu – czynniki ryzyka i profilaktyka. Postępy farmakoterapii 2009, 65(1): 46-50.
4. Nowacki P., Bajer-Czajkowska A.: Profilaktyka wtórna niedokrwiennego udaru mózgu w świetle medycyny opartej na dowodach. Polski Przegląd Neurologiczny 2008, 4(3): 147–152.
5. Banecka-Majkutewicz Z., Dobkowska M., Wichowicz H.: Analiza czynników ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu. Annales Academiae Medicae Gedanensis 2005, 35: 207-216.
