Czym jest powięź i jak o nią dbać

Z pokolenia na pokolenie społeczna świadomość dotycząca budowy ludzkiego ciała jest coraz pełniejsza, jednak hasło „powięź” wciąż nie wzbudza u wielu szczególnych skojarzeń. Nie ma się zresztą, co dziwić, skoro pierwsza duża konferencja na jej temat została zorganizowana dopiero w 2007 roku (Fascia Research Congress, Harvard Medical School, Boston). Wielka szkoda, że interesujemy się nią dopiero teraz, bo to bardzo rozległy i ważny układ włóknistej tkanki łącznej. Jest jednocześnie jak kokon i rama dla ciała człowieka, opatula poszczególne mięśnie i narządy oraz je wspiera. Kiedy nasz organizm jest zdrowy i wypoczęty, odwdzięcza się sprężystym krokiem i wyprostowaną posturą, a kiedy pojawiają się problemy reaguje natychmiastowym usztywnieniem poszczególnych partii ciała. Powięź pełni bowiem również – dzięki zdolnościom do reagowania na bodźce, kurczenia się i rozluźniania – rolę sygnalizatora stanu naszego zdrowia.

Z podręczników anatomii wielu kojarzy odartego ze skóry, zbudowanego z nagich mięśni człowieka. Jeżeli chcielibyśmy wyobrazić sobie miejsce powięzi na podobnym rysunku, musielibyśmy pokryć te mięśnie – oraz każdy pojedynczy narząd – cienką błoną. Właśnie dzięki niej jesteśmy zespołem współpracujących części (z których niektóre można wymieniać), które przesuwają się obok siebie, a nie jednym skomplikowanym organem. Z pewnością zresztą widzieliście już powięź na własne oczy, przygotowując obiad. Błonka, która pokrywa np. pierś z kurczaka to właśnie tkanka, o której mowa. Jest pozornie miękka i delikatna, ale jednocześnie naprawdę mocno się trzyma.

Chociaż powięź działa bez udziału naszej świadomości, to mamy realny wpływ na jej stan. Okalająca ciało na wskroś tkanka ma swoje potrzeby w postaci ruchu. Siedzący tryb pracy, którego nie rekompensujemy odpowiednią dawką aktywności fizycznej, prowadzić może do utraty elastyczności powięzi w niektórych partiach ciała (np. w plecach), co skutkuje usztywnieniem oraz ograniczeniami ruchowymi. Ciągłe napinanie ciała w pozycji siedzącej działa na opisywaną tkankę podobnie jak niewygodne buty na stopę. W przypadku niedopasowanego obuwia musimy się liczyć z odciskami, w przypadku niewygodnej dla ciała pozycji – wewnętrznymi zgrubieniami.

Do czego służy powięź?

Rola powięzi jest znacznie większa, niż mógłby wskazywać jej niepozorny wygląd. Ta okalająca narządy i mięśnie błona nie tylko stanowi rodzaj ich ochrony, ale tak naprawdę umożliwia człowiekowi zmianę pozycji, czy wykonywanie innych czynności życiowych. Gładko sunące po sobie organy nie powodują bólu i adaptują się do naszych zachowań. Tylko sobie wyobraź, co by było, gdyby przyczepić tę całą kotłowaninę narządów na sztywno. Raczej nie mielibyśmy wtedy na świecie akrobatów, ani nawet zajęć z jogi. Zresztą nie trzeba od razu przyglądać się tak skrajnym przypadkom – już same zrosty powięziowe i zniekształcenia wpływają na pogorszenie krążenia krwi, osłabienie impulsów nerwowych, czy po prostu usztywnienie ruchów i ograniczenie ich zakresu.

Ponieważ zaniedbania powięzi nie dają objawów, dopóki sytuacja nie jest już naprawdę skomplikowana, warto zadbać o drobne codzienne aktywności, które pomogą utrzymać ją w formie. A co wpływa na powięź? Cóż, to ogromna tkanka, więc niemal na wszystko – to jak chodzimy, stoimy, siedzimy. Każda pozycja, którą przybieramy i doświadczone urazy oraz to, jak sobie z nimi radzimy, ma realny wpływ na ukształtowanie powięzi. Jeżeli zaczniesz nagle kuleć z powodu niewłaściwie leczonych problemów z kostką, powięź będzie musiała skompensować nowy sposób poruszania się w obrębie całego organizmu, nie tylko kostki. Możesz sobie wyobrazić, jakim obciążeniem byłoby dla tej tkanki kompensowanie kilku różnych zaniedbań.

Zobacz również

„Urazy stawu kolanowego. Leczenie zachowawcze i operacyjne” – recenzja monografii Bartłomieja Kacprzaka

1 rok temu

Recenzja książki pt. „Zaburzenia seksualne a fizjoterapia” pod redakcją naukową Małgorzaty Starzec-Proserpio

1 rok temu

Czy powięź może boleć?

Sama powięź nie boli, ale liczne badania wskazują, że deformacje tej tkanki mogą prowadzić do bolesnego napięcia ciała. Co więcej, skręcenia i ściśnięcia powięzi w jednej partii ciała rezonują na pobliskie struktury. Tak, oznacza to, że dolegliwości bólowe związane z urazem np. kolana z czasem dadzą o sobie znać również w obrębie choćby bioder. Jest to związane także ze wpływem powięzi na przepływ impulsów nerwowych, które w przypadku zgrubień tkanki mogą nie być przewodzone właściwie. To jeszcze nie koniec! Ponieważ przez powięź przebiegają żyły i tętnice, ma ona również realny wpływ na stan naszego układu krwionośnego. Napięcia, stwardnienia czy sklejenia tkanki mogą utrudniać przepływ krwi, a w konsekwencji ograniczać dostęp organów do tlenu czy substancji odżywczych.

Wśród licznych schorzeń i dolegliwości, które łączy się z problemami dotyczącymi budowy i funkcjonowania powięzi znajdują się:

• zapalenie rozcięgna podeszwowego
• zespół pasma biodrowo-piszczelowego
• zamrożony bark łączone
• zespół cieśni nadgarstka
• łokieć tenisisty
• zespół górnego otworu klatki piersiowej
• zimne dłonie i stopy
• zmiana koloru skóry albo obrzęki

Podsumowanie, czyli jak dbać o powięź

Mimo technologicznego postępu ludzkie ciało to wciąż niezwykła zagadka. Z roku na rok dowiadujemy się o nim coraz więcej, dzięki czemu możemy dostosować nasze codzienne zachowania tak, by zachować sprawność aż do późnej starości. Okazuje się, że powięź – tkanka, nad którą nie panujemy i której nie możemy zobaczyć – ma ogromny wpływ na stan naszego ciała i komfort jego odczuwania. Ten delikatny kokon naszych organów oraz mięśni może zostać nadwątlony zarówno przez zaniedbania czy przeciążenia fizyczne, jak i psychiczne – związane z przewlekłym stresem. Uszkodzona powięź bardzo długo nie daje żadnych objawów oraz, co gorsza, nie ujawnia swoich problemów w zdjęciach RTG, rezonansie albo tomografii komputerowej. Jedynie specjalista na podstawie szczegółowego wywiadu, dokładnego badania manualnego oraz obserwacji pacjenta jest w stanie zorientować się w źródle problemu. Często jednak dzieje się to bardzo późno, gdy leczenie wymaga zaawansowanej rehabilitacji i ćwiczeń. Zwykle pacjenci lekceważą bowiem pierwsze objawy, zrzucając je na karb okresowego przepracowania czy stresu.

Co można zrobić, by utrzymać ciało w formie i nie odczuwać problemów związanych z deformacją powięzi? Bardzo pozytywne efekty przynosi strukturalna praca z ciałem, systematyczne dynamiczne rozciąganie powięziowe oraz zajęcia takie, jak joga, pilates czy Tai Chi. Nie można również zapominać o regularnych przerwach w pracy, zwłaszcza gdy sporą część dnia spędzamy przy biurku. Jednocześnie niewskazane są przeciążenia związane z przetrenowaniem. Należy pamiętać, że nadmiar aktywności fizycznej, szczególnie po dłuższej przerwie i bez odpowiedniego przygotowania, może być równie szkodliwy dla organizmu co niedostatek aktywności.