W ciele człowieka możemy wyróżnić 4 główne grupy komórek. Są to komórki tkanki mięśniowej, nerwowej, nabłonkowej i łącznej. Każda z tych grup oczywiście ma wiele podtypów, a ich struktura i funkcja jest dostosowana do zadań, które musi wykonywać. Zadaniem tkanki łącznej jest zapewnić ciału, jako strukturze, odpowiedniej elastyczności jak i stabilności w środowisku determinowanym przez oddziaływanie siły grawitacji. Dodatkowo komórki należące do tkanki łącznej wprowadzają różnego rodzaju substancje aktywnie strukturalnie w obszar przestrzeni międzykomórkowej. Wśród tych elementów znajdziemy kolagen, włókna retikulinowe, elastynę oraz białka międzyfibrylowe (proteoglikany i glikozyaminoglikany) te ostatnie tworzą substancje podstawową.
Powięź, która często w literaturze jest niemal równoznaczna pojęciu tkanki łącznej, ma również za zadanie zapewnić właściwe środowisko fizyko-chemiczne dla komórek w nią wbudowanych. Dzięki czemu jest możliwe przemieszczanie się metabolitów i składników odżywczych z i do komórek zgodnie z gradientem stężeń i otaczającego ciśnienia. Tak dzieje się w sytuacji zachowania prawidłowych właściwości powięzi. Co się dzieje kiedy w wyniku różnych sytuacji dochodzi do zachwiania powyższego stanu? Przyczyn występowania zaburzeń w obrębie struktury powięzi może być wiele. Do dysfunkcji może dojść na skutek m.in. stanów przeciążeniowych, urazów czy zaburzeń metabolicznych.
Powyższe zdarzenia mogą prowadzić do zmiany w obrębie organizacji struktury wytwarzając stan densyfikacji. Jest to forma, który polega na zmianie konsystencji struktury wynikająca ze wzrostu gęstości substancji podstawowej.
Kiedy może dojść do densyfikacji?
Ze względu wysoki stopień uprzemysłowienia oraz postęp technologii wzrasta odsetek społeczeństwa, który prowadzi siedzący tryb życia. Długie godziny codziennej pracy przy komputerze, dojazdy samochodem oraz oglądanie telewizji jako najpopularniejsza forma odpoczynku i spędzania wolnego czasu, powodują, że dana osoba potrafi spędzić w pozycji siedzącej większość doby. Ponieważ ciało będzie chciało maksymalnie dostosować się do narzuconego mu statycznego rytmu dnia spowoduje to wytworzenie się szeregu procesów adaptacyjnych i kompensacji. Celem ciała jest ciągła optymalizacja procesów fizjologicznych, czyli ograniczenie do minimum wydatku energetycznego potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania, w tym przypadku do utrzymania pozycji siedzącej.
W tej sytuacji wspomniana wcześniej substancja podstawowa, która ma właściwości wiążące i utrzymujące wodę ze względu na brak ruchu będzie miała tendencje do odwodnienia, stając się bardziej lepką i żelowatą. Spowoduje to ograniczenie ruchu poszczególnych warstw powięziowych względem siebie. W tej sytuacji w obrębie tkanki łącznej może dojść do wytworzenia się sklejeń i zrostów, które będą inicjowały mikrostan zapalny. Na skutek mikrostanu zapalnego dochodzi w ramach naturalnych procesów fizjologicznych do aktywacji komórek układu immunologicznego (odpornościowego). W efekcie uwalniane są mediatory stanu zapalnego m.in. cytokiny, czyli substancje stymulujące proces naprawczy. Efektem tego pobudzenia będzie produkcja dodatkowej ilości kolagenu przez fibrocyty. Nadmiernie wyprodukowany kolagen, w tej sytuacji będzie się układał w sposób nieuporządkowany, a jego nadmiar przyczyniał się do zrastania się ze sobą poszczególnych tkanek. Ten stan spowoduje dalsze ograniczenie ślizgu tkankowego, prowadząc do kolejnych zaburzeń mechanicznych i funkcjonalnych. Ponadto odwodniona powięź będzie stawała się zbiornikiem dla toksyn i metabolitów wpływając na spadek miejscowego poziomu pH przyczyniając się do zakwaszenia tkankowego, który z czasem będzie stymulować chemoreceptory.
Badania, które zostały przeprowadzone przy wykorzystaniu mikroskopu elektronowego wykazały, że liczne typy wrażliwych zakończeń nerwowych połączonych włóknami aferentnymi (wysyłającymi informacje z obwodu do CUN) o małej średnicy są wolnymi zakończeniami nerwowymi. Właśnie ten rodzaj zakończeń włókien nerwowych występuje w tkance łącznej otaczającej struktury mięśniowe. W warunkach prawidłowych elastyczność powięzi umożliwia jej dostosowanie się do nacisku sił zewnętrznych bez drażnienia owych zakończeń nerwowych. Przy niezakłóconej pracy wolne zakończenia nerwowe w powięzi przy współpracy z błędnikiem oraz odebraną informacją z proprioceptorów znajdujących się w skórze pomagają w kształtowaniu obrazu własnego ciała w przestrzeni.
W sytuacji w której doszło do densyfikacji, zaburzenia prawidłowej pracy powięzi, wolne zakończenia nerwowe będą poddane naprężeniu w wyniku ograniczonej mobilności powięzi. Dojdzie do ograniczeń ruchomości dolnego odcinka kręgosłupa i niepełnym wykorzystaniu jego potencjału zakresu ruchomości. W tej sytuacji receptory poddane zbyt długo mechanicznej stymulacji, będą przeciążone, co przyczyni się do miejscowego obniżenia progu bólu. W tej sytuacji wystarczy niewielki bodziec by został on odebrany jako odczucie bólu. Taki stan rzeczy określa się mianem przeczulicy bólowej bądź allodyni.
Jeżeli nie dojdzie do zmiany trybu aktywności takiej osoby i właściwej interwencji terapeutycznej, kwestią czasu jest kiedy ciało wyczerpie swoje możliwości kompensacyjne i dojdzie do manifestacji objawów bólowych w obrębie kręgosłupa.
Jak można temu zaradzić?
Na skutek manipulacji bądź mobilizacji powięzi wykonanej przez terapeutę dojdzie do mechanicznego tarcia pomiędzy sąsiadującymi strukturami. Taka stymulacja przyczyni się do lokalnego wzrostu temperatury, co spowoduję zmianę konsystencji struktury powięzi na bardziej płynną. Zmiana ta spowoduje zmniejszenie napięcia w obrębie tkanki łącznej. W konsekwencji zredukuje to mechaniczne podrażnienia wolnych zakończeń nerwowych odpowiedzialnych m.in. za przesyłanie informacji nocyceptywnej (bólowej).
Podczas delikatnej pracy w obrębie powięzi piersiowo lędźwiowej na skutek mechanicznej stymulacji skóry dojdzie również do rozszerzenia powierzchownych naczyń krwionośnych. Mechanizm ten nosi nazwę odruchu aksonowego lub włókienkowego. Podczas przewodzenia impulsów nerwowych za pośrednictwem nerwów czuciowych, część informacji przechodzi antydromowo przez gałązki nerwowe do naczyń krwionośnych. Powoduje to uwolnienie m.in. tlenku azotu, który w konsekwencji będzie rozszerzał naczynia krwionośne. Poprawa lokalnej mechaniki płynów wraz z odzyskaniem prawidłowego napięcia w obrębie powięzi (stan uwodnienia) będzie miała wpływ na przywrócenie właściwego poziomu pH.
Na podłożu neuronalnym bodziec dotykowy o długim, delikatnym natężeniu sam w sobie również będzie wpływał na redukcję odczuć bólowych. Włókna nerwowe A-delta i C przewodzące informacje bólowe stanowią zakończenia nerwowe ciał komórek nerwowych I rzędu (pierwszy neuron drogi bólowej). Aksony tych komórek podążają dalej docierając do rogów tylnych rdzenia kręgowego. Do tej części rdzenia kręgowego biegną również neurony włókien A – beta, przewodzące czucie dotyku. W tym miejscu znajduje się synapsa i rozpoczyna się II neuron drogi bólowej. Koncepcja przedstawiona przez Walla i Melzacka mówi o tym, że miejsce przekazania pobudzenia informacji bólowej na II neuron drogi czucia bólu jest regulowane przez sieć nerwową zwaną bramką rdzeniową. W tym miejscu przewodzenie informacji bólowej do CUN jest utrudnione, gdy wraz z bodźcem nocyceptywnym docierają informacje czucia dotyku.
Badania endoskopowe dr Jean-Claude Guimberteau pokazują świat znakujący się pod powierzchnią skóry w warunkach in vivo. Za zgodą pacjentów chirurg przy pomocy endoskopu rejestrował jak zachowuję się świat tkanki łącznej w reakcji na różnego rodzaju bodźce czy procesy fizjologiczne. Na skutek prawidłowej interwencji terapeutycznej tkanka łączna kształtuje się na adaptacyjny system żeli i płynów, który jest zdolny do natychmiastowej, wewnętrznej reakcji na działanie sił zewnętrznych.W sytuacji kiedy zachowana jest prawidłowa konsystencja i struktura tego układu, potrafi on uniknąć uszkodzenia komórek w miejscu ruchu oraz pozwala na rozproszenie naprężeń i sił pochodzenia zarówno zewnętrznego jak i wewnętrznego.
Skuteczną formą redukcji bólu u tego typu pacjentów może być wprowadzenie formy terapii ukierunkowanej na rozluźnienie mięśniowo-powięziowe w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa w celu przywrócenia prawidłowych właściwości tkanki łącznej tego regionu. W tym przypadku należy określić jakość ślizgu powięzi i odszukać miejsca ograniczone na skutek restrykcji. Miejsca poddane dysfunkcji są kluczowymi obszary do opracowania w celu osiągnięcia pożądanego efektu terapeutycznego. Czas pracy w obrębie tych struktur będzie zależał od stanu klinicznego pacjenta. Jednak interwencja powinna ona trwać póki nie odzyska się prawidłowej jakości ślizgu struktur.
1. Adams M., Bogduk N. Biomechanika bólu kręgosłupa. Druga edycja. DP PUBLISHING, Warszawa 2006
2. Guimberteaud J.C. Architektura żywej powięzi człowieka. Pozakomórkowa matryca i komórki przedstawione przez endoskomię. Handspring Publishing, UK 2016
3. Konturek S.J. Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studnetów medycyny. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007
4. Myers T. Taśmy Anatomiczne. Meridiany mięśniowo-powięziowe dla terapeutów maunalnych i specjalistów leczenia ruchem. Wydanie trzecie. DP PUBLISHING, Warszawa 2014
5. Schultz R. L. Nieskończona sieć. Anatomia powięzi w działaniu. Wydanie trzecie. Virgo, Warszawa 2011
6. Schwind P. Techniki powięziowe i membranowe. Podręcznik do kompleksowego leczenia układu tkanki łącznej. Versus Medicus, Poznań 2016
7. Stecco L. Manipulacja powięzi w leczeniu dysfunckji wewnętrznych, Wydawnictwo Odnova-Med, Szczecin 2015
8. Stecco L. Manipulacja powięzi w zespołach bólowych układu ruchu. Wydanie drugie. Wydawnictwo Odnowa, Szczecin 2014
9. Traczyk W. Z. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Wydanie trzecie. Wydawnicwto lekarskie PZWL, Warszawa 2009
![PZWL: Wiedza na wyciągnięcie ręki [Wykorzystaj Rabat]](https://blog.neoreh.pl/wp-content/uploads/2023/11/ArtykulSponsorowany-350x250.jpg)
